Osobowość neurotyczna – w skrócie… neurotyk.
Neurotyzm jest cechą osobowości
oznaczającą chwiejność i wrażliwość emocjonalną. Wynika ze szczególnej wrażliwości autonomicznego układu nerwowego i przede wszystkim wiąże się z występowaniem podwyższonego stanu lęku. Permanentny strach to najpowszechniejszy z symptomów neurotycznych. W przeciwieństwie do normalnego strachu, strach neurotyczny dotyczy przewidywanych w przyszłości trudności Lęk neurotyczny ma swoje źródła w wypartych wspomnieniach sytuacji, która spowodowała frustrację i wystraszyła daną osobę na tyle, że doszło do zepchnięcia wspomnień głęboko do pamięci (świadomości). Neurotycy bardzo często przeżywają napady lęku i paniki. Często pojawiają się one bez żadnego powodu (pozornie bez żadnego), mogą dotyczyć konkretnie sprecyzowanych obaw lub czegoś zupełnie nieokreślonego.
Karen Horney, wybitna psychoanalityczka z początków naszego wieku, przyczynę neurotyzmu upatrywała w negatywnych doświadczeniach z dzieciństwa. Neurotyzm wynika z doświadczania lęku podstawowego, czyli uczucia osamotnienia przez dziecko. Brak poczucia bezpieczeństwa u dziecka bierze się z braku poszanowania jego osoby i potrzeb, braku zdrowego pokierowania dzieckiem, poniżania, braku serdeczności, braku (lub nadmiernej ilości) podziwu oraz obojętności lub dominacji,.
Do tego rodzaju osobowości przyczynia się także nadmierna (lub za mała) ilość obowiązków, nadmierna opiekuńczość, izolacja dziecka od rówieśników, wroga atmosfera w domu czy też zmuszanie dziecka do stawania po którejś stronie w konflikcie między rodzicami. Dziecko pozbawione poczucia bezpieczeństwa i doświadczające lęku rozwija w sobie różnorakie mechanizmy, które mają mu pomóc z uczuciem bezradności i izolacji. Może stać się wrogie lub uległe – w zależności od tego, czy chce ukarać swoje otoczenie za sytuacje z przeszłości lub tez próbuje odzyskać miłość, której nie miało.
W momencie, gdy nie umie zapewnić sobie miłości – nadmiernie dąży do władzy (kompensacja uczucia bezradności). Neurotyk w stosunku do otoczenia stosuje jedną z trzech strategii: dążenie do ludzi, odsuwanie się od ludzi lub występowanie przeciwko nim. Neurotyk to osoba mająca bardzo silne wewnętrzne potrzeby, niestety cały problem leży w tym, że nie może ich łatwo zaspokoić, źródło tych potrzeb leży w dzieciństwie.
Z jakimi potrzebami boryka się neurotyk?
Z potrzebą uczucia i uznania, wówczas zabiega o względy i akceptację innych, jest wrażliwy na wszelkie sytuacje odtrącenia. Z potrzebą posiadania partnera (zastępczego rodzica), który weźmie ich los w swoje ręce i nimi pokieruje. Ma potrzebę prestiżu, podziwiania własnej osoby oraz władzy. Neurotyk może mieć również potrzebę zamykania swojego życia w wąskich ramach, usuwania się na bok i zadowalania małymi rzeczami. Kolejne z potrzeb to: potrzeba wykorzystywania innych i potrzeba osiągnięć, mająca na celu zamaskowanie braku poczucia bezpieczeństwa.
Neurotyk ma również potrzebę samowystarczalności i niezależności – zwłaszcza, gdy rozczarował się ludźmi, wówczas odsuwa się od nich i nie chce się wiązać z nikim ani z niczym. Z obawy przed popełnieniem błędów i spotkaniem z krytyką neurotyk dąży do perfekcji, co stanowi kolejną z jego potrzeb. U neurotyka może występować kilka z powyższych potrzeb, wzajemnie sprzecznych i wchodzących z sobą w konflikt.
Neurotycy są odbierani jako dziwacy – z powodów swojej częstej alienacji i dziwnych zachowań spowodowanych wewnętrznymi konfliktami i problemami. Jednocześnie, gdy w parze z neurotyzmem idzie wysoki stopień samoświadomości mogą być jednostkami wybitnymi – sławnymi pisarzami, scenarzystami, czy tez reżyserami. Neurotycy to osoby wrażliwe i mające tendencje do występowania depresji i załamań nerwowych.
Neurotyzm jest formą ukształtowanej osobowości, aby wychować dziecko w jak najmniejszym stopniu neurotyczne należy dać mu dużą dozę poczucia bezpieczeństwa, miłości, szacunku, tolerancji i serdeczności. W dorosłym życiu walka z uciążliwymi przejawami neurotyzmu to zrozumienie siebie, swoich potrzeb i zaspakajanie ich w sposób uświadomiony. W Stanach neurotycy to bardzo części goście gabinetów psychologów i psychoanalityków.
Sposób w jaki będziemy wychowywać nasze dziecko, nasze podejście i ilość uczucia jakim go obdarzymy będzie rzutować na całe jego życie. Neurotyzm to nie tylko wynik wrażliwej psychiki, ale i sposobu oddziaływania na dziecko jego rodziców i najbliższego otoczenia.